Allerjik rinit hastalığı; saman nezlesi olarak yanlış isimlendirilmiş bir hipersensivite (Aşırı duyarlılık) reaksiyonudur.
Çünkü saman bu olaya neden olmaz. Hastalık; akan / kaşınan burun ve göz, hapşırma, boğaz kaşıntısı ve burun, boğazda çok miktarda akıntıdan oluşmaktadır. Havayla solunan parçaçıklara karşı gelişen allerji buna neden olmaktadır. Virüslere bağlı olarak gelişen gribal enfeksiyonlardan farklıdır. Saman nezlesi ve yaz gribi tıp dilinde allerjik rinit olarak bilinen durum için kullanılan yaygın isimlerdir. (Rinit=burun iltihabı demektir) Bazıları çok hafif atlatırken bazıları için çok ağır geçirmekte, işlerini engellemekte ve yaşam kalitesini bozmaktadır.
Bir bitki veya hayvana ait bir parçaçık vucuda girerse bu istilayı önlemek amacıyla bağışıklık sistemine ait bir yanıt gelişir. Normal şartlar altında bu yararlı, doğal bir korunmadır. Bununla birlikte bazı kişiler bir takım maddelere karşı aşırı reaksiyon göstermektedir. Bu maddelere allerjen, kişilere ise allerjik denilmektedir. Bu olay ailevi olarak görülme eğilimi gösterir. Allerjenler vücudu antikor yapmak üzere uyarırlar. Bunlar daha sonra allerjenlerle birleşerek, vücudda bu şekilde istenmeyen etkilere yol açan bazı kimyasal maddelerin salgılamasına neden olurlar. Histamin bunlar içinde en iyi bilinen kimyasal maddedir. Bu madde burun zarlarının şişmesine, kaşıntıya, tahrişe ve aşırı miktarda burun akıntısı oluşmasına neden olur.
Havada taşınabilecek kadar küçük ve hafif olan hayvan ve bitki proteinleri gözümüz, burnumuz ve boğazımızdaki zarlar üzerinde birikirler. Polenler, mantar sporları, hayvan tüyleri ve ev tozu bu parçaçıkların en sık rastlananlarındandır.
-Bu şehrin havası bana yaramadı,bu şehir bana dokundu vs. denilen olay da buna örnektir.
Burada altta yatan sebep hava kirliliği, trafik olabileceği gibi allerjen spektrumu da olabilir. Hastalardan yazın memleketine yaylaya vs gidip tüm şikayetleri hiç ilaç kullanmadığı halde yok olan kişiler vardır. Bu yaşadığı şehrin polen haritasıyla ve nem oranıyla drekt ilgilidir.
İlkbaharın erken dönemlerinde saman nezlesine polenler yada çevrede sıklıkla rastlanan ağaçlar neden olmaktadır. İlkbaharın geç dönemlerinde ise polenler çayırlardan kaynaklanmaktadır. Renkli süs bitkileri nadir olarak allerjiye neden olmaktadır. Çünkü onların polenleri havayla taşınamayacak kadar ağırdır. Bu bitkilerin polenleri bir yerden bir yere böcekler tarafından taşınmaktadır. (arılar, kelebekler) Bazı bitkiler ise Ağustosun sonunda polen vermeye başlarlar. Bu eylül ayı boyunca devam eder.AR NE
DİR..?
Mantarlar ekmeği küflendiren, meyvaların bozulmasına neden olan küflerdir. Aynı zamanda kuru yapraklarda, çayırlarda, samanda, tohumlarda diğer bitki ve toprakta da bulunurlar. Soğuğa dirençli oldukları için allerji sorunu uzundur ve karın toprağı kapattığı dönemler dışında tüm bir yıl sporları havada bulunur. Ev içinde mantarlar ev bitkilerinde ve onların saksı toprağında yaşar. Bodrum katları ve çamaşır odaları gibi nemli yerlerin yanı sıra peynirde ve mayalanmış içkilerde de bulunurlar.
Allerjenler hayvan artıkları (kediler, köpekler, atlar, yün) kozmetik malzemeler, mantarlar, yiyecekler ve ev tozlarıda dahil olmak üzere bütün yıl boyunca bulunurlar. Ev tozu, mobilyalardan dökülen selülozdan, mantardan, ev hayvanlarında dökülen artıklardan ve böcek parçalarından oluşan karmaşık bir yapıdır. Allerji kışın sıcak hava sistemlerinin açılmasıyla ev tozunun etkisi altında artmaktadır. Allerjik kişilerin soğuk algınlığına, sinüs enfeksiyonu ve kulak enfeksiyonlarına olan hassasiyetleri artmıştır. Bu hastalık onları allerjisi olmayan insanlardan daha fazla rahatsız edebilir. Hatta bazen daha ağır olarak bu kişilerde astım gelişebilir.
İdeal olarak allerjinizin oluştuğu yerden uzakta yaşamayı seçebilirsiniz. Örneğin sadece deniz havası teneffüs edebileceğiniz bir yerde veya hiçbir şeyin yaşamayacağı kadar kuru bir iklimde yaşamanıza devam edebilirsiniz. Ne yazık ki bu ideal uygulama nadiren yapılabilir. Ancak aşağıda sıralanan kendi kendinize yardım önerileri denemeye değerdir.
1. Çimleri keserken veya ev temizliği yaparken polen maskesi takın. (birçok eczaneden temin edilebilir)
2. Isıtma ve havalandırma sistemlerindeki filtreleri aylık olarak değiştirin yada bir hava temizleme aygıtı kullanmaya başlayın.
3. Polenlerin çok yoğun olduğu dönemlerde kapıları ve pencereleri kapalı tutun.
4. Evde bulunan bitki ve hayvanlardan uzak durun.
5. Kuş tüyü yastıkları, yün battaniye ve yün örtüleri pamuk veya sentetik maddeden yapılmış olanlarla değiştirin.
6. Gerekli olduğunda yeterince antihistaminik ve dekonjestan kullanın.
7. Yatağınızın baş tarafı yukarı kaldırılmış bir şekilde uyuyun.
8. Genel sağlık kurallarına ve temizliğe dikkat edin.
9. Hergün egzerzis yapın.
10. Sigarayı bırakın ve diğer hava kirliliğine neden olan şeylerden uzak durun.
11. Dengeli beslenin karbonhitratları aza indirin.
12. Dietinizi vitaminler ve özelliklede C vitaminiyle destekleyin.
13. Doktorunuzun tavsiyelerine uyun. Kış aylarında iyi bir nemlendirici kullanın. Çünkü kuru ev içi havası birçok allerjik kişinin kötüleşmesine neden olmaktadır.
Allerji araştırmaları ya kan tahlili yada deri testi şeklindedir. Modern testler sadece hangi maddeye karşı allerjiniz olduğu değil bu allerjinin düzeyi de ortaya çıkmaktadır.
Avrupa ülkelerinde, Allerjik Rinit, Allerjik Astım, Allerjik Dermatit ve Allerjik Bronşit hastaları için; il bazlı firmafix.com olarak günlük havadaki allerjen miktarları radyo ve televizyon aracılığı ile duyurulmaktadır. Bu gün lütfen zorunlu olmadıkça dışarıya çıkmayınız! veya Aşınızı bu gün mutlaka yaptırınız!
Herkese aşı tedavisi önerilmemektedir. Ayrıca aşı tedavisi çok uzun yıllar (4-5 yıl) sürebilir ve yüzde yüz netice vermez.
Tedavide temel korunmadır. Örnek olarak halı tozlarına allerjisi olan bir hasta evdeki halıları kaldırdığında dramatik olarak düzeldiği görülmektedir.
SAĞLICAKLA KALIN…
Dr. Aytaç AKIN
