Hayat mevsimler gibidir; bazen yaz, bazen bahar, bazen de kış olabilir. Ancak kış hiç bitmezse, sıkıntı ve üzüntü hali devamlılık gösterip, günlük yaşamı bozmaya başlarsa bu bir hastalığa dönüşmüştür. Bu hastalık ‘depresyon’ olarak adlandırılır.
Depresyonun En Bilinen Belirtileri:
1. Devamlı üzüntü hali,
2. Hayata karşı isteksizlik,
3. Tükenmişlik hissi,
4. Gelecekten ümitsizlik,
5. Sık ağlamalar,
6. Kendini değersiz ve çaresiz hissetme,
7. Unutkanlık ve konsantrasyon bozukluğu,
8. Uyku bozuklukları,
9. Kilo değişiklikleri,
10. Parasal ve sağlık sorunlarına dair aşırı endişeler.
Yaşanan depresyon şiddetine ve çeşidine göre depresyondan kurtulma yolları da farklılaşır.
Yaşanan depresyonun şiddetini hafif, orta ve ağır olarak niteleyebiliriz.
Hafif depresyonlarda kişi kendi kendine depresyondan kurtulması mümkün olabilir.
Hafif bir depresyon yaşayan kişi depresyondan, öncelikle yaşam alanlarından en fazla tıkandığını, zorluk yaşadığını ve moralini neyin bozduğunu tespit etmesi gerekir. En sık rastlanılan, depresyonu tetikleyen, yaşam alanlarından birkaç örnek verelim.
Evlilik alanı: karı koca geçimsizliği, aldatılma, monotonluk, iletişimsizlik, anlayışsızlık, kişilik çatışmaları, uyumsuzluk, …..
İş alanı: işten çıkarılma, stres, yoğunluk, karşılığını alamama, ortam gerginliği, personel arası çatışmalar, uyumsuzluk, iş kapasitesinin aşılması, iş tükenmişliği…..
İlişkiler: hayır diyememek, kullanılma, kabul edilmeme, çekingenlik…
Özel hayatla ilgili meseleler: geçmişte kalan ancak hazmedilmeyen anılar, olaylar, kapanmayan meseleler….
Uyum sorunları: ev, iş, ortam değişiklikleri, farklı çevreler köyden kente, kentten köye yerleşme, ülke değiştirme farklı kültürle evlilik…
Yaşamda karşılaşılan ani değişiklikler. Borca girme, sınıfta kalma, sevilen insan ve nesnelerin kayıpları….
Kişinin değerlerine ters bir durum yaşaması: yalan söylemek zorunda kalması, suçlu hissetmesi, borcunu ödeyememesi….
Günlük yaşamda karşılaşılan olaylardan biri ya da birkaçı depresyonu tetikleyebilir.
Kişi bunu tespit ettikten sonra bu konuda kendini geliştirerek başa çıkarsa kendini hafif depreyondan çıkarabilir. Tetikleyen sebebin ortadan kalması hafif depresyondan kurtulmayı sağlayabilir. Kişi bunu tek başına saptayamıyorsa profesyonel destek alarak nelerin depresyonu tetiklemiş olabileceğini saptar ve kendi kendine neyle mücadele edeceğini öğrenebilir.
Örneğin ilişkilerinde hayır demeyi öğrenmek için kendini geliştirir. Bu konuda kitaplar okur, denemeler yapar ve tecrübelerini değiştirerek rahatlar. Aynı olaylarda tekrar tekrar aynı tıkanıklığı yaşamaz. Depresyonun tetiklenmesinin önüne geçmiş olur.
Yaşamında eksikliğini hissettiği birini kaybettiğinde yine yaşama tutunarak oluşan boşluğu doldurur. Yeni hobiler edinir, arkadaş ve dostluklarını artırır, hayatına yeni insanları sokar. Hizmet edecek, insanlara faydalı şeyler yapmaya çalışarak insanlarla yakınlaşır, içini ulvi duygularla doldurabilir. Önemli olan yapısına kişiliğine uygun doyurucu ve becerilerini artıran şeylerle meşgul olmasıdır. Hafif depresyondan kurtulmak için yaşama bağlanmak ve doğru yaşantılar, tecrübeler yoluyla bakış açısının değişmesi önemlidir.
Orta ve ağır bir depresyonda ise kişinin depresyondan kurtulması kendi başına çıkması zordur. Depresyona sürükleyen tetikleyici olay, durum, mesele ortadan kalksa bile depresyon maalesef sürer. Hatta kişiyi yaşamdan çeker, yanlızlaştırır. Kaynaklarını emer. Depresyondan kurtulmasına ihtiyaç duyacağı bireysel bir tedavi planına ihtiyaç vardır. Orta ve ileri depresyonlarda tedavisiz depresyondan kurtulma pek mümkün olmadığı gibi tedavisine yeterince özen gösterilmezse yaşam boyu tekrarlama olasılığı da yüksektir. Yaşanan depresyon kalıntı bırakabilir ve ilerde nüks etmek üzere fırsat kollar.
Bu yüzden orta ve ileri dereceli depresyondan kurtulmak için sağlıklı ve öncelikli yol, uzman yardımı almaktır.
Yukarıda anlatılanların dışında depresyondan kurtulmak için çeşitli yaşama bağlayıcı, güçlendirici ve koruyucu yollar da vardır. Depresyonu kendi kendine yenmeye çalışan ve tedavi sürecinde olan kişilerin ek olarak depresyondan kurtulmak için aşağıdaki yolları yapabilirler.
- Uyku düzenini sağlamak,
- Sağlıklı beslenme, ihtiyaca uygun destek gıdalar
- Doğal yollardan faydalanmak,
- Sportif çalışmalar,
- Hobiler geliştirmek,
- Işıktan faydalanmak,
- Yenilikler karşısında esnek olmak ve kendini geliştirme
- Her olumsuz düşünce için bir olumlu düşünce geliştirin.
- Negatif değil pozitif bakış açısı olan insanlarla ilişki kurun. Bu insanlar sizin moralinizi yükseltirler.
- Dikkatinizi kendinizden uzaklaştırmak için başkasına yardım edin.
- Her gün fizik egzersiz yapın, sadece yürüyüş olsa bile…
- Farklı bir şey yapın. Yeni bir yere gidin, yeni bir restoran deneyin.
- Gevşemenize yardım edecek bir şeyler yapın. Müzik dinleyin, kitap okuyun, ılık bir duş alın, gevşeme egzersizleri yapın.
- Alkol ve maddeden uzak durun.
- Kendinize erişilmesi güç amaçlar koymayın ve büyük sorumluluk almayın.
- Büyük işleri parçalara bölün, öncelik sırasına göre ve yapabileceğiniz kadarını yapın.
- Başka insanlarla birlikte olmaya çalışın, yalnız olmaktan daha iyidir.
- Hayatınızla ilgili önemli kararlar (iş değiştirme, evlenme, boşanma, vb.) almayı depresyonunuz geçinceye kadar erteleyin.
- Olumsuz düşünceleriniz depresyonun bir parçasıdır, tedavi ile birlikte kaybolacaktır.
Depresyon her yaşta görülebiliyor. Kadınlarda en sık 35- 45 yaşları arasında, erkeklerde ise 45- 65 yaşları arasında ortaya çıkıyor. Yapılan istatistiklere göre kadınların depresyona yakalanma olasılığı erkeklere oranla daha yüksek. Bu oran hamilelikte, doğum sonrasında ve menapoz döneminde daha da artıyor.
Kalıtım da depresyonda etkili bir diğer neden. Aile içinde bu hastalığı geçirenlerin bulunması depresyona yakalanmayı kolaylaştırıyor. Depresyona yakalanma olasılığı en düşük insanların başında ise evli erkekler geliyor. İstatistikler son yirmi beş yılda depresyona giren insan sayısının yirmi kat arttığını bildiriyor.
Tedavi yöntemleri
Psikoterapi: Terapistle yapılan görüşmelerden oluşur. Gerekli olduğunda ilaç yardımı ile tedavi desteklenebilir.
İlaç tedavisi: Durumu daha ağır hastalarda daha çok antidepresan ilaçlar ile uygulanan tedavi çeşididir.
Elektrokonvülsif tedavi (EKT): Diğer tedavilere cevap vermeyen ağır vakalarda uygulanır.
SAĞLICAKLA KALIN…
Dr. Aytaç AKIN
