Kamuoyuna ev eşyalarına yönelik hacizin kalkacağına dair düzenleme olarak sunulan 3. Yargı Paketi çok önemli değişiklikleri içermektedir. Ceza hukuku yönünün değerlendirmesini kendi alan sahiplerine bırakarak ben İcra – haciz işlemleri yönüyle değerlendirmelerde bulunacağım.
Günlük hayatta insanlar haciz kavramını, icracının avukat ile evine gelip eşyalarını götürmesi olarak anlıyor ve borçluyu işin doğrusu bu kadarlık kısmı çok yakından ilgilendiriyor. Zira ev eşyalarının, çoluk çocuğu, komşuları önünden kapıdan çıktığını yaşadıktan sonra o malların aynen geri getirilmiş olması ya da satılarak borcuna karşılık sayılması yıkılan gururu, yaşanan travmayı telafi etmiyor.
Bundan daha vahimi daha önce haciz edilemeyecek mallar dahi haciz edilecekler arasına giriyor. Önceden hacizi mümkün olmayan çiftçinin alet – edavatı, kişilerin ibadete mahsus kitap ve eşyası da haciz edilebilecekler arasına alınmıştır. Çok ayrıntıya girmeyeceğim ve konuyu teknik detaylara boğmayacağım. Ancak şu örnekler daha çarpıcı olacaktır.
Ekonomik faaliyeti, sermayesinden ziyade bedeni çalışmasına dayanan borçlunun mesleğini
sürdürebilmesi için gerekli olan her türlü eşya,
Borçlu çiftçi ise daha önce hacizi mümkün olmayan kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan arazi ve çift hayvanları ve nakil vasıtaları ve diğer eklenti ve ziraat aletleri; değilse, sanat ve mesleki için lüzumlu olan alat ve edevat ve kitapları ve arabacı, kayıkçı, hamal gibi küçük nakliye erbabının geçimlerini temin eden nakil vasıtaları, yine; Borçlu bağ, bahçe veya meyva veya sebze yetiştiricisi ise kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan bağ bahçe ve bu sanat için lüzumlu bulunan alet ve edevat,
Halen mevcut düzenlemede haciz edilemezken yeni halinde bu malar kullanım amacı kapsamından çıkarılarak parasal değeri ile ölçülür olmakta, bu hali ile hacizi mümkün olup satıldıktan sonra borçluya ihtiyacını karşılaması için bir kısmının bırakılması düzenlenmektedir.
Bu düzenlemenin uygulamada karşılığı neredeyse yok gibi kalacaktır. Borçlu köylü yönünden baktığımızda kullanım amacına göre alet – edavat v.b. Hacizi mümkün olmaması gereken bu mallar için bedeli fena değilmiş hadi biz bunu haciz edelim, satalım, artanından da sana bir miktar para verelim sen de bu para ile aynı işi görecek başka yalnız daha ucuz alet-edavat al diyeceğiz. Bir başka deyişle köylüye sen karasabanla bu işi yaparsın, makine yerine at ile sürersin diyeceğiz.
Bu düzenleme haciz edilmezlik ilkesini tamamen ortadan kaldırır. Yepyeni sorunlar yaratır. Yepyeni mağduriyetler yaratır. Sonra da bunları çözmek için akıl yürütüp yeni düzenlemeler peşinde koşmak zorunda kalınır.
Adalet Bakanlığı' nın hükümete sunduğu tasarıda, hükümetin meclise gönderdiği tasarıda, meclisin alt komisyona sevk ettiği tasarıda, alt komisyonun esas komisyon olan Adalet Komisyonuna gönderdiği tasarıda aynen korunan " Haczedilen taşınır malların toplam değeri Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından onaltı yaşından büyükler için her yıl belirlenen aylık en yüksek brüt asgari ücret tutarının beş katından az ise muhafaza altına alınmaz, borçlu veya üçüncü kişiye yediemin olarak bırakılır. " şeklindeki düzenleme her ne olduysa Esas Komisyonda metinden çıkarıldı.
Daha önce bu konuya dair değerlendirmemde ev eşyalarına hacizin kalkmasının dışında haciz edilen malların dahi evden götürülmesi için o malların parasal değerinin asgari ücretin 5 katını bugün için yaklaşık 4.500.TL.' yı geçmesi gerektiğini ifade etmiştim.
Hükümetin Meclise gönderdiği tasarının Genel Gerekçesinde aynen
"Tasarıda; daha modern bir icra teşkilâtı kurulması, icra dairelerindeki işlemlerde Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sisteminin kullanılması, icra ve iflas dairelerinin para ile ilişiğinin zorunlu haller dışında
tamamen ortadan kaldırılması, asgari ücret tutarının altında kalan alacakların takibi için ilamsız takibe başlamadan önce, borçlunun bilinen en son adresine ödemeye davet yazısı gönderilmesi, borçlu ile aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için gerekli her türlü ev eşyası hacizlerinin önlenmesi, paraya çevrilme masraflarını karşılamayacak nitelikteki malların yediemin depolarına götürülmesinin önüne geçilmesi, yediemin depolarının daha verimli işletilebilmesine yönelik düzenlemeler yapılmaktadır." Denilmektedir.
Ne olmuştur da meclis Adalet Komisyonunda bu gerekçe yok sayılmış, bir kısım ev eşyalarının da içinde bulunduğu malların değeri çok düşük olsa bile alınıp götürülmesi gerektiği kararına nasıl varılmıştır? Adalet Bakanlığı' nın, Hükümetin, Meclis Alt Komisyonunun göremediği hangi husus vardır da yeniden eşyaların değeri asgari ücretin altında dahi olsa evden, tarladan, işyerinden alınmasını doğru bulmuştur?
Yapılan değişiklikte doğru soru budur. Ne olmuştur da alacağını asgari ücretin altında kalan eşyalardan dahi almak isteyen düşünce amacına ulaşmıştır?
Saygılarımla.18.06.2012
M. Cesur GÖÇMEN
