Fransa’da Meydana Gelen Kitlesel Hareketler

Değerli okuyucularım; Fransa başta olmak üzere bazı Avrupa ülkelerinde ve Kanada’da birçok eylemci iç savaş sahnelerini andıran protesto gösterileri düzenlemektedir. Bu protestoların çıkış noktası 17 yaşında bir Cezayir asıllı Fransız gencin polis tarafından öldürülmesi gibi görünse de esasen bu çapta gösterileri düzenlemek için herhangi bir bahaneye ihtiyaç duyulur. İşleri daha da anlaşılmaz noktaya götüren temel sorgu 2023 yılında düzenlenen ve Fransa, ABD, İtalya, İspanya, Belçika, İngiltere’den 7 bin askerin katıldığı tatbikatın neden iç savaşı bastırmaya yönelik ve neden Avrupa’da icra edilmiştir? Başka bir sorguda Fransa’nın başta olmak Avrupa’da meydana gelen gösterilerde iç güvenlik güçleri ve kamu düzenini koruyan enstrümanlar nasıl bu denli zayıf olabilir? Birbirini ikame eden veya doğuran sorgular esasen sayfalarca çoğaltılabilir ancak verilecek cevaplar elimizdeki verilerin son derece kısıtlı ve sınırlı olması ortaya net bir fotoğraf koymamızı engelliyor.

Öncelikle Fransa’da ne olduğuna dair kısa bir çerçeve sunacak olursak; Fransız polisi Cezayir asıllı bir Fransız vatandaşını önce silahın kabzasıyla gencin bilincini yitirmesine sebep olacak şekilde kafasına vuruyor ve sonra araç hareket edince arkadan hedef gözeterek Nael M. adlı 17 yaşındaki kişi hayatını kaybediyor. Bu olayın ardından Mağrip ülkelerinden daha çok eski Fransız sömürgesi ülkelerden gelen kişiler bu durumu protesto ediyor. Bu protestolara devam eden süreçte polisten genel olarak şikayetçi olanlar, bu duruma tepki gösterenler ve nihayetinde Macron karşıtı olan aşırı sağcı lider Le-Pen taraftarları da dahil oluyor. Fransa’da protestoların yaygın olduğu yerler sosyolojik olarak tarif edilecek olursa; genç nüfusun fazla, göçmen ve işsiz kesimlerin yüksek ve aşırı sağ eğilimlerin ağır bastığı yerlerdir.

Fransa’da yaklaşık 5 nesle dayanan ama hala entegre edemediği mağrip ve Kuzey Afrika ülkelerinden gelen insanların giderek artan işsizlik ve dışlanma sorunları dönem dönem bu tarz olaylar ortaya çıkarmıştır. Şunu da ifade etmek gerekir ki bir ülkenin yabancı sayısının nüfusun %4’ünü geçmesi o ülke için büyük güvenlik riskleri ortaya çıkarmaktadır. Bugün nüfusu 70 milyon olan Fransa’da 7 milyon yabancı göçmen bulunmaktadır ve ülkenin bir bölümünde çıkan isyanların büyük bölümünü bu kişiler çeşitli gerekçeler ve sorunlar sebebiyle çıkarmıştır. Özellikle İngiltere’nin Brexit yaparak AB’den çıkması ve bunun sonucunda içerisinde bulunan 1 milyon 200 bin kadar kalifiye Fransız vatandaşının Fransa’ya dönmesi var olan işsizliği arttırmış ve sokak olaylarının daha geniş bir senkronda bugün ortaya çıkmasına sebep olmuştur.

Ancak olayların bir de sosyolojik ve ekonomik boyutunun dışında siyasal ve uluslararası sistem boyutundan okunması gerekmektedir. Geçtiğimiz dönemde özellikle Fransa devletinin önderliğinde Avrupa Ordusu kurulması fikrinin güçlendirilmesi ve bunun Amerikan hegemonyasına zarar verecek ölçekte bir planla sunulmasının bu olayların gidişatıyla paralel okumalar yapılmasına sebep olmuştur. Özellikle çip krizinde Amerika’nın Tayvan’da meydana gelen olaylardan dolayı küresel bir çip krizinin meydana gelmesi sonrası bu sorunun çözümü için bu alanda daha kalifiye olan Fransa yerine Almanya’yı seçti. Bununla beraber Intel firması aracılığıyla 30 milyar avroda destek verilmesi Fransa’nın hem Almanya ile rekabette bu alanda geride kalması hem de ekonomik sonuçlar Fransa’da ABD’ye karşı bir öfke yaratmıştır.

Avrupa Ordusu fikri, Amerikan komutanlığını reddeden eğilimlerin güçlenmesi, Çin’le ilişkileri güçlendirmesi, enerjide bağımsız politikalar izlenmeye çalışılması nihayetinde Fransa hem ABD hem de ABD çizgisindeki İngiltere gibi ülkelerin hedefi haline gelmiştir. Olaylara bakacak olursak geçmişte de olduğu gibi özel teşebbüslere yağma ve mala zarar verme olayları meydana gelmiştir. Ancak olaylar ilerleyen süreçte kamu binaları, okullar, valilikler vs gibi devletin araçlarının yakılmaya başlamıştır. Bu doğrudan doğruya otoriteyi yok sayma ve devleti ortadan kaldırma teşebbüsüdür. Silahlı eylemlerin başlaması ve giderek artan kriz bu sürecin örgütlü hale geldiğini göstermektedir. Kaldı ki müdahale eden Fransız polisinin de sayısı giderek artmış ve açıklanan rakamlara göre 50 bini bulmuştur.

Fransa’da meydana gelen olayların hem ekonomik, kültürel, sosyolojik hem de uluslararası sistem ve siyasal sebep ve sonuçları vardır. Fransız hükümetleri işçi açığını kapatmak için izlediği eski sömürge devletlerinden getirdiği insanların haklarını karşılayamadığı, ucuz iş gücü olarak kullandığı için suçludur. Bu siyah Afrika kökenli insanların entegrasyonunu sağlayamadığı ve kamu içerisinde kültürel olarak ırkçı eğilimlerden kurtulamadığı için hatalıdır. Dahası sömürdüğü ülkelerde yarattığı açlık ve sefaletten dolayı bu insanların vatanlarından göç etmesine sebep olduğu için suçludur. Stratejik olarak Amerikan hegemonyasından kurtulması anlaşılabilir ancak bununla ilgili atmış olduğu siyasi ve ekonomik adımlarda dış politika formüllerini doğru kuramadığı için hatalıdır. Almanya ile rekabette ittifak etmek yerine rekabette itilaflar yarattığı için hatalıdır ama burada tarihsel süreçler incelendiğinde bu durum anlaşılabilir.

Binaenaleyh Avrupa Birliği kurumsallaşma sürecini hep iyi zamanlar için oluşturmuş, krizel anlarda ne yapacağını bilmeyen ya da bilemeyen bir birlik olmuştur. Çıkarlar ve iyi zamanlar üzerine kurulan birlikler yok olmaya mahkumdur. Fransa’da vuku bulan olaylar elbette bastırılacaktır ama önemli olan bu sürecin ne kadar süreceği ve Fransız hükümetinin bu süreçte hangi tavizleri vereceği veya nasıl bir pozisyon alacağıyla ilgilidir.

Ek olarak Fransa’daki olaylardan bağımsız söylenmelidir ki Balkanlarda da ciddi bir huzursuzluk ve çatışmaya dönüşmesi kıvılcıma bakan bir süreçten geçilmektedir. Buradaki havanın yumuşatılmasında Türkiye fiili adımlar atmalı ve bölgenin yumuşatılmasında Rusya ve Balkan coğrafyasındaki iyi ilişkilerinden faydalanmalıdır. Aksi taktirde bölgede yaşanacak bir savaştan en fazla etkilenecek ülkeler arasında Türkiye’de vardır ve Türkiye yeni bir göç dalgasını kaldırabilecek ekonomik güce sahip değildir.