Duygulanımın bilişsel işlevlerden geçirilerek bilinç alanına girmesidir duyumsama… Denilebilinir ki, kişinin farklı duygulanımları anlamasına, algılamasına, çözmesine duyumsamadır. Her insanın yaşamındaki ruhsal ve fizyolojik farkındalıklar doğal ortamlardan kaynaklanan iletilerle sürekli değiştiğine göre duygulanım durumlarına değişkenlik gösterecektir.
Her insanın çevresindekilere duyumsaması farkındalık gösterir ki kimisi saygıyla, kimisi sevinçle, kimisi agresif ve benzeri karşılayacaktır. Duygulanımda gösterilen dışavurumlarda belirli kişilere, olaylara, olgulara yansıtılanlar içten içe karakter yapılanmasında da önemli rol oynayacaktır. İç ve dış dünyasında bireyin dengeleyebildiği duyumsallık en verimli halidir. Dengelenemeyen duyumsallığın geri dönüşü ruhsal rahatsızlıkların başlamasına dem vurur.
Ruh sağlığını bozacak seviyeye getirilen duygulanım bozukluğuna sahip insana destek verebilmek için insanın karakter yapısını bilmek gerekir. Yani iç ve dış uyaranların düşünce, akıl, düşünce ve zihinsel algılardan soyutlanmışçasına uyandırdıkları etki ve tepkinin bütünü, yaşamın öznel tarafıdır. Geçmişten süregelen öğrenme biçimi ve bilişsel işlevler insan da duyumsama da rol oynadığı bilimsel olarak ispatlanmıştır.
Bir sürü bilinmeyene girerek heyecana atılmakta yaşam boyunca kaygılandırarak var olan ukde depresif ruhsal bozukluklara sebep olacaktır. Elem doğrultusunda artan duygulanımın oluşturduğu mood bulgusuyla depresyonel hal alır. İnsan bu duygu durumunu duyumsayıp öznel yaşantısıyla bağlantı kurarak yeni yaşamsal deneyime kendini hazırlar. Durgun bir yaşantının ardından her şeyin bir anda gelişiyor olması kişiyi endişelendirerek kendini geri çekmeye zorlar.
Bazılarınca çok mantıklı gelmese de sordukları veya sorguladıklarının cevaplarını alamazsalar da sezgilerince hareket etmeyi tercih ederek sonuçlarına katlanırlar. Kendisine Hangisini seçmeliyim..? Onun nesi var..? Hangisi bana uygun olur..? gibi benzeri beklentilerine cevap vermede karmaşık duygular içerisinde kendini bulur. Genellikle söylenemeyen bilinçaltı sorgulamalarda duyguların rolü kişisel farkındalık gösterecektir.
Gözlemlenebilir bazen hiçbir kanıt olmayan sorgulamalarda sonuç odaklı mantık yürütülemez. Etkileri gözlemlenen duyumsallıkların ruhsak tedavisinde süreklilik ihtiyacı doğar. Derinlik ve persfektif görüşüyle insanın kendi duyumsallığının tehlikeli boyutta olup olmadığını anlayabilmesi ancak çevresinin desteğiyle farkına varabilmektedir ki kabullenememektedir.
İnsanlar çok zamanlardan itibaren duygularının çevresel faktörlerce bastırılmış olması münasebetiyle dışarıya vurmasının etik olmadığını kabullendirildiğinden maalesef duyumsal zenginliğinden bi haber olmuşlardır. Toplumun düzelmeyen baskıcı, vurdumduymazlığı kişide özgüven eksikliğiyle zenginliğini de içine atmasına neden olur. Odaklaştırılamamış duygular ruhsal çöküntülere davetiyedir.